Երջանկություն, մտավոր-զգացմունքային վիճակ, որը բնորոշվում է դրական կամ հաճելի էմոցիաներով, որոնք էլ իրենց հերթին առաջացնում են բավարարվածության ուրախ վիճակ։ Հին հունարենում «երջանկություն» բառը` էվդեմոնիա, բառացիորեն նշանակել է աստվածների հովանու տակ գտնվող մարդու ճակատագիր: Սրա հիման վրա է ձևավորվել էր տեսակետ, որ երջանիկ լինել նշանակում էր արժանանալ աստվածների բարեհաճությանը, լինել հաջողակ:
Բայց երջանկության նման ընկալման պարագայում ստացվում է, որ ոչինչ կախված չէ մարդուց: Իհարկե, կյանքում բախտը կարող է ժպտալ մարդուն: Բայց դա դեռևս երջանկություն չէ, քանի որ պատրաստի տրվածը ոչ միշտ է մարդու մեջ առաջ բերում երջանկության զգացում: Մինչդեռ զգացողությունը երջանկության կարևորագույն բաղադրիչն է: Քրիստոնեության մեջ երջանկություն է համարվում Աստծո հետ անմիջական կապը:
Հին հույն բարոյագետ Էպիկուրի կարծիքով` երջանկությունը մարդու այն հոգեվիճակն է, երբ նա գտնվում է հանգստության, հոգեկան անդորրի մեջ: Երջանկությունը շատ հաճախ նույնացվում է ուրախության հետ: Բայց դրանք տարբեր են: Հաճախ ասում են, որ մարդն ուրախություն ապրում է առանձին իրադարձությունների պարագայում, իսկ երջանկությունը տևական ուրախությունն է: Բացի այդ, մարդն ուրախությունն արտահայտում է ավելի բուռն, ավելի հուզականորեն, իսկ երջանկությունը` ավելի չափավոր:
Կա երկու մոտեցում երջանկության մասին: Առաջին երջանկությունը ճակատագրի նվերն է, հաջողություն, պատահականություն: Մյուսներն այն կարծիքին են, որ երջանկությունն ամբողջությամբ կախված է մարդուց, նրա բնավորությունից, կամքից և ձգտումներից: 18-րդ դարի հայտնի Ժան-Ժակ Ռուսոն ասել է. «Երջանիկ լինելու արվեստն այն բանի գիտակցումն է, որ երջանկությունը քո ձեռքերում է»: Որոշ հասարակագետների կարծիքով` երջանկությունը չպետք է ընկալել որպես կյանիքց բացարձակ բավարարվածության զգացում: Եթե մարդն ունենա բացարձակ բավարարվածության զգացում, ապա այլևս ոչինչ չի անի:
Նոր բարձունքների և նվաճումների հավերժ ձգտելու զգացումն է երջանկությունը: Մարդու առանձնահատկությունն այն է, որ նա երբեք չի բավարարվում ձեռք բերածով: Մարդակային երջանկությունը հակասական է: Այն ներառում է ինչպես բավարարվածություն, այնպես էլ անբավարարվածության, նոր նվաճումների ձգտելու զգացումները:Երջանկությունը բավարավածության և անբավարարվածության զգացումների շարունակական հերթափոխում է: Երջանկությունը չպետք է լինի եսասիրական: Հենց այս գործոններն են կարևոր բարոյականության տեսակետից: Բարոյական մարդը չի կարող երջանիկ զգալ, երբ իր շրջապատում շատերը դժբախտ են:
Կա նաև տեսակետ, որ մարդն ինչքան քիչ մտածի երջանիկ լինելու մասին, այնքան ավելի երջանիկ կլինի: Եվ հակառակը, որքան մարդն ավելի շատ ձգտի երջանկության, այնքան ավելի դժվար կլինի երջանկության հասնելը: Կենսաբանական, հոգեբանական, կրոնական և փիլիսոփայական մոտեցումները փորձել են սահմանել երջանկությունը և բացահայտել դրա աղբյուրները։ Հետազոտական տարբեր խմբեր փորձել են գիտականորեն պատասխանել այն հարցին, թե վերջապես ինչ է երջանկությունը, և ինչպես կարելի է հասնել դրան։ Այն այնքան սկզբունքային դեր ունի մարդկության համար, որ «կյանքը, ազատությունը և երջանկության հետապնդումը» համարվում են ԱՄՆ-ի անկախության հռչակագրի անբաժանելի իրավունքները։ ՄԱԿ-ը մարտի 20-ը հռչակել է որպես երջանկության օր, իսկ 2014 թվականին Ֆարելլ Ուիլյամսի «Happy» երգը դարձավ նրա օրհներգը՝ տարածվելով աշխարհով մեկ։
Սահմանումը
Փիլիսոփաներն ու հոգևորականները հաճախ են երջանկությունը սահմանել որպես բարեկեցիկ ապրելաձև, և ոչ թե պարզապես զգացումներ։ Երջանկությունը այս առումով կիրառվել է որպես «հունական երջանկություն»։ Երջանկության ընկալումները տարբեր են։ Գիտնականների մի մասը երջանկությունը բաժանում է մի քանի բաղկացուցիչների, ինչպիսիք են բարեկեցությունը, կյանքի որակը։ Որոշ մտածողներ երջանկությունը սահմանում են որպես գոհունակություն։ Երջանկության համաշխարհային զեկույցում ասվում է, որ երջանկության ընկալման հիմնական տարբերությունները կախված են մտավոր, զգացմունքային և աշխարհիկ տեսակետներից։
Երջանկությունը օգտագործվում է ինչպես ամբողջ կյանքը («Որքան երջանիկ ես դու եղել» ), այնպես էլ ներկայից զգացմունքային վիճակը գնահատելու համար («Որքան երջանիկ ես դու հիմա»)։ Այսպիսի հետազոտությունների հիման վրա էլ Երջանկության համաշխարհային զեկույցում նշվում են ամենաերջանիկ երկրների անունները։
No comments:
Post a Comment