Ֆորս Մաժոր: անհաղթահարելի ուժ
ֆորս մաժոր» (անհաղթահարելի ուժ) եզրույթի իրավական բնորոշումը
Հաճախ պայմանագրերում կամ այլ փաստաթղթերում հանդիպում է «ֆորս մաժոր» եզրույթը, և չնայած տվյալ փաստաթղթերում մանրամասնվում է այդ հասկացությունը, հարկ է իմանալ դրա նշանակությունը` խուսափելու համար անտեղյակության անցանկալի հետևանքներից: Ֆորս մաժորը թարգմանաբար նշանակում է գերագույն ուժ: Օրենսդրության մեջ այս եզրույթը հիմնականում չի օգտագործվում և որպես հայերեն անալոգ գործածվում է «անհաղթահարելի ուժ» եզրույթը: Ֆորս մաժորի ընդհանուր կանոնի համաձայն` կողմերն ազատվում են պատասխանատվությունից, եթե գործել են որոշակի հանգամանքների պայմաններում: Հետևաբար, հարկ է պարզել «որոշակի հանգամանքներ» հասկացությունը: Այդ հանգամանքները նախ պետք է լինեն անկանխատեսելի, այսինքն` կողմերը գործարք կնքելիս չպետք է կանխատեսած լինեն կամ հնարավորություն ունենան կանխատեսելու նման հանգամանքների առկայությունը: Կա նաև մի շատ էական պայման. այդ հանգամանքները պետք է չկանխվող լինեն, այսինքն` կողմերը դրանք կանխելու, վերացնելու հնարավորություն չպետք է ունենան: Երկրորդ` դրանք պետք է առաջանան կողմերի կամքից անկախ և երրորդ` դրանք պետք է անհնարին դարձնեն կողմերի կամ նրանցից մեկի կողմից իր պարտավորությունների կատարումը:
Քաղաքացիական օրենսգիրքը ֆորս մաժորի (անհաղթահարելի ուժի) բնորոշումը տալիս է հետևյալ կերպ. «Ձեռնարկատիրական գործունեություն իրականացնելիս պարտավորությունը չկատարած կամ անպատշաճ կատարած անձը պատասխանատվություն է կրում, եթե չապացուցի, որ պատշաճ կատարումն անհնար է եղել անհաղթահարելի ուժի, այսինքն` տվյալ պայմաններում արտակարգ և անկանխելի հանգամանքների հետևանքով»: Այնուհետև ընդգծվում է, որ պարտականությունների խախտումը պարտապանի կոնտրագենտների կողմից, շուկայում անհրաժեշտ ապրանքների կամ պարտապանի մոտ անհրաժեշտ դրամական միջոցների բացակայությունը չեն կարող դիտվել որպես անհաղթահարելի ուժի ազդեցությամբ ծագած հանգամանքներ, քանի որ սրանք կապված են ոչ թե որևէ արտակարգ ու անկանխելի ուժի, այլ կողմերի բիզնես ռիսկի հետ, ուստի դիտել նման հանգամանքները որպես պարտավորությունների չկատարման համար պատասխանատվությունից ազատման հիմք` տրամաբանական չի լինի: Այդպիսի անհաղթահարելի հանգամանքներ կարող են լինել, օրինակ` երկրաշարժը, ջրհեղեղը, հրդեհը, պատերազմը, ռազմական և արտակարգ դրություն հայտարարելը, քաղաքական հուզումները, գործադուլները, հաղորդակցության միջոցների աշխատանքի դադարեցումը, պետական մարմինների ակտերը և այլն:
No comments:
Post a Comment